Bà Mão, tên đầy đủ là Nguyễn Thị Mão, năm nay đã bước sang tuổi 65, cái tuổi mà lẽ ra bà phải được an hưởng tuổi già bên con cháu. Thế nhưng, sáng nay, bà lại đứng trước căn nhà cấp bốn vừa thuê, chìa khóa nằm gọn trong lòng bàn tay gầy guộc. Một cảm giác khó tả dâng lên trong lòng bà, vừa nhẹ nhõm, vừa chát chúa. Bảy năm, đúng bảy năm trời ròng rã, bà đã sống chung với vợ chồng thằng Tùng, đứa con trai cả, và con dâu là cái Thảo. Bảy năm ấy, đối với bà, chẳng khác nào một bản án không tuyên án, một nhà tù không song sắt.

Bà hít một hơi thật sâu, đẩy cánh cổng sắt đã han gỉ kêu kẽo kẹt. Ngôi nhà nhỏ nằm sâu trong con hẻm yên tĩnh, có một khoảng sân nhỏ với cây xoài trĩu quả. Căn nhà có vẻ đã cũ nhưng được quét vôi trắng tinh tươm. Trong lòng bà Mão dấy lên một tia hy vọng mỏng manh. Có lẽ, đây là khởi đầu cho một cuộc sống mới, một cuộc sống mà bà là chủ nhân của chính mình, không còn phải nhìn sắc mặt ai, không còn phải đắn đo từng lời nói, từng cử chỉ.

Những năm tháng sống chung với vợ chồng Tùng và Thảo, bà Mão luôn cố gắng làm tròn bổn phận của một người mẹ, người bà. Bà dậy từ tinh mơ để chuẩn bị bữa sáng cho cả nhà, dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc hai đứa cháu nội. Bà không bao giờ than vãn, dù nhiều khi mệt mỏi rã rời. Bà tin rằng, sự hy sinh của mình sẽ được đền đáp bằng tình yêu thương và sự kính trọng từ con cái.

Thế nhưng, cuộc sống không như bà nghĩ.

Ông Tùng, chồng bà Mão, mất sớm. Một mình bà Mão tần tảo nuôi nấng ba đứa con khôn lớn. Thằng Tùng là đứa con cả, bà đặt hết hy vọng vào nó. Bà hy vọng nó sẽ là chỗ dựa khi bà về già. Nhưng khi thằng Tùng lập gia đình, bà nhận ra, đứa con trai mình từng tin tưởng nay đã thay đổi. Nó vẫn thương mẹ, nhưng sự thương yêu ấy dường như bị kìm nén, bị chi phối bởi những lời nói, hành động của vợ. Mỗi lần vợ chồng nó cãi vã, bà Mão lại thấy ánh mắt thằng Tùng nhìn bà đầy áy náy, nhưng rồi nó lại quay đi, im lặng.

Có lần, bà Mão ốm nặng, nằm bệt trên giường. Bà mong con trai và con dâu sẽ quan tâm, chăm sóc mình. Nhưng thằng Tùng thì bận đi làm, còn cái Thảo thì viện cớ công việc bận rộn, chỉ nấu vội bát cháo rồi đặt trước cửa phòng. Nước mắt bà Mão cứ thế lăn dài trên gò má nhăn nheo. Bà tự hỏi, có phải mình đã sai lầm khi hy sinh quá nhiều cho con cái, để rồi giờ đây, khi tuổi già sức yếu, bà lại cô đơn đến vậy?

Đỉnh điểm của sự chịu đựng là một buổi chiều hè oi ả. Hai đứa cháu nội của bà Mão đang chơi đùa trong sân, một đứa làm vỡ lọ hoa mà bà Thảo rất quý. Cái Thảo vừa về đến nhà, thấy cảnh tượng đó, liền nổi trận lôi đình. Nó không thèm hỏi nguyên do, cứ thế lao vào la mắng hai đứa trẻ. Bà Mão thấy vậy, xót cháu, liền đứng ra can ngăn: “Thôi con, có gì từ từ nói, đừng mắng cháu như thế!”.

Nhưng lời nói của bà Mão như đổ thêm dầu vào lửa. Cái Thảo quay phắt lại, trừng mắt nhìn bà Mão: “Mẹ lúc nào cũng bênh cháu, thành ra chúng nó hư đốn! Mẹ có biết mẹ làm hỏng hết mọi việc không?”. Lời nói của cái Thảo như một gáo nước lạnh tạt thẳng vào mặt bà Mão. Trái tim bà Mão như bị bóp nghẹt. Bà đứng sững sờ, không thốt nên lời. Thằng Tùng từ trong nhà chạy ra, thấy vợ đang lớn tiếng với mẹ, nó cũng chỉ đứng nhìn, không nói một lời nào.

Đêm hôm đó, bà Mão không ngủ được. Nước mắt cứ thế tuôn rơi ướt đẫm gối. Bà nằm trằn trọc, nghĩ về những năm tháng qua. Bà đã hy sinh cả cuộc đời mình cho chồng con, vậy mà giờ đây, bà lại nhận được những lời nói cay nghiệt, những ánh mắt lạnh nhạt. Bà cảm thấy mình bị bỏ rơi, bị coi thường. Một suy nghĩ chợt lóe lên trong đầu bà: Bà phải ra đi. Bà phải tìm một nơi nào đó để sống những ngày cuối đời một cách bình yên, không còn phải chịu đựng sự tổn thương này nữa.

Sáng hôm sau, bà Mão gọi thằng Tùng vào phòng. Giọng bà bình tĩnh một cách lạ thường: “Mẹ quyết định rồi, mẹ sẽ ra ở riêng”. Thằng Tùng sững sờ, nó không ngờ mẹ mình lại đưa ra quyết định này. Nó cố gắng níu kéo: “Mẹ ơi, mẹ đừng nói vậy. Mẹ ở với chúng con, chúng con chăm sóc mẹ. Mẹ ra ngoài ở một mình, lỡ có chuyện gì thì sao?”. Bà Mão nhìn thẳng vào mắt con trai, giọng bà vẫn đều đều: “Mẹ đã nghĩ kỹ rồi, con không cần phải lo cho mẹ. Mẹ muốn được sống cuộc sống của riêng mình”. Thằng Tùng không nói gì thêm, chỉ thở dài một tiếng.

Bà Mão bắt đầu tìm nhà thuê. Với số tiền tiết kiệm ít ỏi và một chút tiền hưu, bà chỉ đủ thuê một căn nhà cấp bốn nhỏ nằm sâu trong hẻm. Ngày bà dọn đi, thằng Tùng và cái Thảo không ai ra tiễn. Chỉ có hai đứa cháu nội chạy ra ôm bà, nước mắt ngắn dài. Bà Mão cố gắng kìm nén cảm xúc, xoa đầu từng đứa cháu, dặn dò chúng phải ngoan ngoãn.

Bước chân ra khỏi ngôi nhà quen thuộc, lòng bà Mão nhẹ bẫng. Một cảm giác tự do trỗi dậy. Bà không còn phải lo lắng xem hôm nay phải nấu món gì, phải dọn dẹp ra sao để vừa ý con dâu. Bà không còn phải nghe những lời bóng gió, những câu nói khiến bà đau lòng. Bà là chủ của cuộc đời mình, và bà sẽ sống theo cách bà muốn.

Căn nhà mới tuy nhỏ nhưng lại ấm cúng. Bà Mão tự tay dọn dẹp, sắp xếp đồ đạc. Bà mua vài chậu hoa nhỏ đặt ở ban công, tô điểm thêm cho ngôi nhà. Mỗi sáng, bà thức dậy sớm, pha một ấm trà nóng, rồi ngồi nhâm nhi trà, đọc báo trong ánh nắng ban mai. Bà bắt đầu tham gia câu lạc bộ dưỡng sinh của phường, đi bộ mỗi ngày. Bà kết bạn với những người hàng xóm mới, những người phụ nữ cũng đã về già, cũng có những câu chuyện riêng của mình.

Bà Mão không còn phải gồng mình chịu đựng. Bà được sống thật với cảm xúc của mình. Khi vui, bà cười. Khi buồn, bà khóc. Bà không còn phải kìm nén cảm xúc vì sợ làm phật lòng ai. Bà bắt đầu học cách yêu thương bản thân, chăm sóc cho chính mình. Bà cảm thấy khỏe khoắn hơn, tinh thần cũng phấn chấn hơn. Nụ cười cũng thường trực hơn trên môi bà.

Ở nhà thằng Tùng, từ khi bà Mão dọn đi, không khí trở nên nặng nề hơn. Cái Thảo vẫn tỏ ra bình thường, nhưng trong lòng nó, một cảm giác trống vắng bắt đầu len lỏi. Nó không còn ai để trút giận, không còn ai để nó chỉ trích. Nó bắt đầu nhận ra những gánh nặng mà trước đây bà Mão đã gánh vác. Ai sẽ là người nấu bữa sáng? Ai sẽ là người dọn dẹp nhà cửa? Ai sẽ là người đón con đi học về?

Thằng Tùng thì càng ngày càng ít nói. Nó nhớ mẹ, nhớ những bữa cơm mẹ nấu, nhớ những lời mẹ dặn dò. Nó cảm thấy hối hận vì đã không đứng về phía mẹ, không bảo vệ mẹ trước những lời nói của vợ. Mỗi khi nhìn thấy hai đứa con cứ hỏi “Bà nội đâu rồi mẹ?”, lòng nó lại quặn thắt.

Một buổi tối, thằng Tùng đi làm về, thấy cái Thảo đang loay hoay nấu bữa tối. Bếp núc bề bộn, tiếng trẻ con la hét. Nó thở dài, ngồi xuống ghế. Cái Thảo quay lại nhìn chồng, mắt đỏ hoe: “Anh thấy chưa? Em mệt mỏi quá!”. Thằng Tùng nhìn vợ, rồi nhìn ra khoảng sân vắng lặng. Nó nhớ đến hình ảnh mẹ nó cặm cụi trong bếp, dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc con cái. Nó nhận ra, bấy lâu nay, nó đã vô tâm đến mức nào.

Cái Thảo cũng bắt đầu cảm thấy sự trống vắng. Không có bà Mão, nhà cửa trở nên lạnh lẽo. Hai đứa trẻ cũng buồn hơn. Một lần, đứa con gái lớn của nó ốm, sốt cao. Cái Thảo lo lắng tột độ, không biết phải làm gì. Nó nhớ đến bà Mão, nhớ đến những lần bà Mão chăm sóc cháu ốm, nhớ đến những bài thuốc dân gian bà hay dùng. Nó bật khóc nức nở

.

Sau gần một năm bà Mão ra ở riêng, thằng Tùng không chịu nổi nữa. Nó cảm thấy day dứt, hối hận. Nó quyết định đến thăm mẹ. Nó không nói gì với cái Thảo, chỉ âm thầm đi một mình. Khi đến căn nhà nhỏ của mẹ, nó thấy mẹ đang ngồi tưới cây. Bà Mão quay lại, nhìn thấy con trai, nụ cười trên môi bà tắt hẳn.

Thằng Tùng quỳ xuống, nước mắt lưng tròng: “Mẹ ơi, con xin lỗi mẹ. Con đã sai rồi, con vô tâm quá. Mẹ về ở với chúng con đi mẹ!”. Bà Mão nhìn con trai, ánh mắt bà chất chứa bao nỗi niềm. Bà không nói gì, chỉ đưa tay xoa đầu thằng Tùng. Lúc đó, cái Thảo cũng vừa chạy đến, thở hổn hển. Nó cũng quỳ xuống cạnh chồng, nước mắt giàn giụa: “Mẹ ơi, con cũng xin lỗi mẹ. Con đã sai rồi, con đối xử với mẹ không tốt. Mẹ tha thứ cho con, mẹ về với chúng con đi mẹ!”.

Bà Mão nhìn hai đứa con, lòng bà trào dâng bao cảm xúc. Nỗi đau, sự tổn thương vẫn còn đó, nhưng trong sâu thẳm trái tim bà, tình mẫu tử vẫn vẹn nguyên. Bà biết, hai đứa con bà đã nhận ra lỗi lầm của mình. Bà đứng dậy, đỡ thằng Tùng và cái Thảo dậy. Bà nói: “Mẹ biết lỗi của hai con rồi. Nhưng mẹ muốn hai con hiểu, mẹ cần có không gian riêng, cần được sống cuộc đời của mình. Mẹ không về ở với hai con nữa, nhưng mẹ sẽ thường xuyên sang thăm các cháu, nấu những món ăn mà các con thích”.

Thằng Tùng và cái Thảo hiểu ra. Họ không còn ép mẹ về ở chung nữa, nhưng họ vẫn thường xuyên đến thăm bà, mang quà cáp, trò chuyện với bà. Cái Thảo đã thay đổi hoàn toàn. Nó trở nên hiền lành hơn, biết quan tâm đến mẹ chồng hơn. Nó thường xuyên gọi điện hỏi thăm bà Mão, nhờ bà hướng dẫn nấu ăn, chăm sóc con cái.

Cuộc sống của bà Mão vẫn tiếp diễn một cách bình yên. Bà vẫn sống trong căn nhà nhỏ của mình, vẫn duy trì những thói quen tốt đẹp. Bà không còn cảm thấy cô đơn, mà ngược lại, bà cảm thấy được yêu thương, được tôn trọng. Thằng Tùng và cái Thảo cũng đã trưởng thành hơn, biết trân trọng tình cảm gia đình hơn. Họ nhận ra rằng, sự hy sinh của mẹ là vô giá, và họ đã bỏ lỡ quá nhiều điều khi không biết trân trọng bà

Cái Thảo sau này thường kể lại câu chuyện của mình cho bạn bè, những người cũng đang là dâu, là mẹ chồng. Nó nói rằng, bài học đắt giá nhất mà nó học được chính là sự thấu hiểu và tôn trọng. Mối quan hệ mẹ chồng – nàng dâu không phải là cuộc chiến, mà là sự hòa hợp, sẻ chia. Mỗi người đều có không gian riêng, có những giá trị riêng cần được tôn trọng. Khi biết yêu thương và thấu hiểu nhau, mọi mâu thuẫn sẽ được hóa giải, và gia đình sẽ trở thành tổ ấm đúng nghĩa.

Bà Mão mỉm cười nhìn ra khu vườn nhỏ của mình. Cây xoài trong sân đã bắt đầu đơm hoa. Hương xoài thoang thoảng trong gió, mang theo một chút bình yên, một chút hạnh phúc. Bà cảm thấy mãn nguyện với cuộc sống hiện tại. Bà đã tìm thấy hạnh phúc đích thực, không phải ở một nơi sang trọng hay tiện nghi, mà là ở sự tự do, sự bình yên trong tâm hồn, và tình yêu thương chân thành từ những người thân yêu. Bà biết, dù không sống chung một mái nhà, nhưng tình cảm giữa bà và các con vẫn luôn bền chặt, vì họ đã học được cách yêu thương và trân trọng nhau. Đó chính là cái kết có hậu nhất mà bà Mão từng mơ ước.